در طراحی تجربه کاربری (UX)، هدف اصلی ایجاد تعاملات آسان، سریع و کارآمد بین کاربران و رابط‌های کاربری است. یکی از مفاهیم کلیدی که در این مسیر اهمیت دارد، قانون فیتس (Fitts’s Law) است. این قانون به ما کمک می‌کند تا با درک رفتارهای کاربران، رابط‌هایی طراحی کنیم که سرعت و دقت تعامل را به حداکثر برسانند.
در این مقاله، به توضیح کامل قانون فیتس، اصول آن، نحوه کاربرد در UX و بهترین روش‌های پیاده‌سازی آن در طراحی رابط کاربری می‌پردازیم.
قانون فیتس (Fitts’s Law) چیست؟
قانون فیتس یک مدل ریاضی است که در سال 1954 توسط پل فیتس (Paul Fitts)، روانشناس آمریکایی، معرفی شد. این قانون بیان می‌کند که:
زمان مورد نیاز برای رسیدن به یک هدف (Target) به اندازه هدف و فاصله آن از کاربر بستگی دارد.
به بیان ساده‌تر:
- هرچه یک هدف بزرگ‌تر باشد و به کاربر نزدیک‌تر باشد، سریع‌تر و راحت‌تر می‌توان به آن دسترسی داشت.
- هرچه هدف کوچک‌تر باشد یا از کاربر دورتر باشد، رسیدن به آن زمان بیشتری می‌طلبد.
فرمول اصلی قانون فیتس به صورت زیر است:
که در آن:
- TT: زمان لازم برای رسیدن به هدف
- DD: فاصله کاربر از هدف
- WW: عرض یا اندازه هدف
- aa و bb: ثابت‌های تجربی که به شرایط بستگی دارند
چگونه قانون فیتس در UX کاربرد دارد؟
در طراحی تجربه کاربری، قانون فیتس به ما کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد موقعیت، اندازه و فاصله عناصر رابط کاربری (UI) بگیریم. در اینجا چند نمونه کاربرد این قانون در UX آورده شده است:
1. اندازه دکمه‌ها و عناصر قابل کلیک
- دکمه‌های بزرگ‌تر برای کاربران آسان‌تر هستند و دسترسی به آن‌ها زمان کمتری می‌برد.
- اگر دکمه‌ای خیلی کوچک باشد یا فضای کافی اطراف آن وجود نداشته باشد، کاربر زمان بیشتری صرف تلاش برای کلیک کردن روی آن می‌کند.
بهترین روش‌ها:
- دکمه‌ها را به اندازه‌ای طراحی کنید که برای انگشتان کاربر مناسب باشد (حداقل 44px × 44px، مطابق با دستورالعمل‌های اپل و گوگل).
- فضای خالی (Padding) مناسبی در اطراف دکمه‌ها قرار دهید.
2. فاصله بین عناصر مهم
- در طراحی رابط کاربری، عناصر مرتبط را در نزدیکی یکدیگر قرار دهید.
- کاهش فاصله بین اجزای مرتبط، زمان تعامل کاربر را کاهش می‌دهد و تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد.
بهترین روش‌ها:
- در منوهای ناوبری، گزینه‌های اصلی را نزدیک به هم قرار دهید.
- از قرار دادن دکمه‌های کلیدی (مانند “ثبت” و “لغو”) در فاصله زیاد از هم خودداری کنید.
3. طراحی برای دستگاه‌های لمسی
- در دستگاه‌های لمسی، قانون فیتس به طور ویژه اهمیت دارد. کاربران به جای کلیک، از لمس استفاده می‌کنند، بنابراین اندازه هدف‌ها باید بزرگ‌تر و دسترسی به آن‌ها ساده‌تر باشد.
